De heel interessante, leerzame en vooral leuke verplichting vanuit de kunstacademie, vond dit jaar plaats in het Limburg van Nederland.
Piet Stockmans
Als eerste was er een expositie gepland van Piet Stockmans, Vlaams keramist en ontwerper. Tussen 1966 en 1989 was hij werkzaam als industrieel ontwerper bij de porseleinfabriek Koninklijke Mosa in Maastricht.
Tussen 1969 en 1998 was hij docent industriële vormgeving aan het Stedelijk Hoger Instituut voor Visuele Kommunikatie en Vormgeving. Ook was hij nog een tweetal jaren als docent keramiekdesign verbonden aan de Design Academy Eindhoven.
Sinds 1989 werkt hij als freelance designer, naast zijn vrije werk als kunstenaar. Hij woont tegenwoordig op de C-Mine in Winterslag, Genk, een cultureel en recreatief centrum, de voormalige steenkoolmijn van Winterslag. De website van Piet Stockmans vind je hier!
Toppunt van duurzaamheid; “Het onbeschreven blad”. Plaat van porselein wat je kunt uitvegen en opnieuw kunt beschrijven. Daaronder ligt een boek met uitklapbare bladzijdes van zijn werk waar hij het meest trots op is.
Er was nog veel meer te bezichtigen in De Tiendschuur!
De Schindler’s List van Goossens
In 1942 worden mannen te werk gesteld in Duitsland. Directeur Goossens weet 196 van de 223 medewerkers hier te houden. Hij overtuigt de Duitsers dat dakpannen en keramische medicijnverpakkingen onmisbaar zijn. Een fabriek en het atelier blijven open. De fabrieksarbeiders verhuizen naar het atelier dat opeens 120 in plaats van 31 werknemers heeft. Ze maken bij de geboorte van prinses Margriet broches met een oranje hartje, een verzetssymbool.
Zoutstook
Zoutstoken is glazuren en stoken ineen. Het zout wordt van tevoren of tijdens het stoken in de oven gebracht. Het zout verdampt boven de 1200°C, slaat neer op de keramiek en laat een glazuurlaagje achter. Zoutglazuur is vaak te herkennen aan de ‘sinaasappelhuid’. Een bekend voorbeeld van zoutgestookte keramiek zijn de grijsblauwe Keulse potten. Deze naam is eigenlijk onjuist want deze potten komen uit het Duitse Westerwald, regio Koblenz en niet uit Keulen.
Sjablonen, lithografie, zeefdruk met oxides, olievlekglazuur…
Tabakspotten als pronkstukken…
Tabakspot | ongeveer 1830 | aardewerk gedraaid | oplegtechniek | transparant glazuur | houtoven | schenking: familie Berger
Aardewerk, steengoed en porselein
40 en 41: Aardewerk Niek Hoogland | 1953, Tegelen Nederland 2020 | theepot | gedraaid | slibdecoratie | aankoop 2020
40. De theepot met slibdecoraties is biscuit gebakken bij 900°C. Hier is goed te zien dat slib gewoon klei is en mat blijft na de stook.
41. De theepot is geglazuurd en voor de tweede keer gebakken op 1100°C. Door het transparante glazuur heeft de pot glans gekregen en zijn de kleuren van de slibdecoraties (engobes) intenser geworden.
42 en 43: Steengoed Joop Crompvoets | 1952 – 2020, Swalmen, Nederland 2020 | theepot | gedraaid en met de hand gevormd | aankoop 2020
42. De theepot met slibdecoraties is biscuit gebakken in de elektrische oven op 950°C.
43. De theepot is voor een tweede keer gestookt in een gasoven op 1280°C in een reducerende atmosfeer (met minder zuurstoftoevoer). Hierdoor wordt de scherf grijs-bruin en veranderen de kleuren van de slibs (engobes) en glazuren.
44 en 45: Porselein Tineke van Gils | 1953, Nederland 2020 | theepot | gedraaid | aankoop 2020
44. De theepot is gedecoreerd met porseleinslib vermengd met kobaltoxide en pure kobaltoxide en is biscuit gebakken op 1000°C.
45. De theepot is een tweede keer gebakken met een transparant porseleinglazuur op 1260°C.
Houtoven stoken
39 Houtoven stoken Hein Janssen | 1940 – 2017, Nederland 2003 | steengoed | gedraaid | schenking: Petra Verberne 2012
Andere manieren van stoken…
36 Naked raku stoken: Roland Summer | 1955, Oostenrijk 2013 | aardewerk | handgevormd | schenking Fam. de Haan 2019
36. Er wordt een kleipapje op het werkstuk gesmeerd. Eventueel wordt er een tekening in gekrast. De kleilaag barst als het roodgloeiend uit de oven wordt gehaald. Het werk wordt in het zaagsel gestopt en gaat smoren. De rook dringt in de klei bij het barstenen waar de tekening erin is gekrast. Daarna wordt het werkstuk ‘uitgekleed’ door de kleilaag eraf te pellen. De zwarte tekening van de lijnen en barsten blijft zichtbaar op de ‘naakte’ klei.
37 Raku stoken: Martin Mindermann | 1966, Duitsland 2013 | aardewerk | gedraaid | bladgoud | aankoop 2014
37. De potten worden roodgloeiend uit de oven gehaald. Door de temperatuurschok barst het glazuur. Dan wordt de pot in zaagsel gestopt. Deze gaat branden en smoren door de hitte van de gloeiende pot. De rook dringt in de klei waar de barsten zitten en accentueert zo het craquelé of maakt de klei helemaal zwart waar geen glazuur is gebruikt.
Het verschil tussen Raku en Naked Raku stoken…
Waar bij Raku de craquelé zich voordoet in de glazuurlaag, is bij Naked Raku de afbeelding / tekening van de craquelé zichtbaar als een afbeelding op de scherf. Een ander verschil is dat de temperatuur meestal nog lager wordt gehouden dan bij Raku.
38 Pittfire stoken: Duncan Ross | 1943, Groot Brittannië 2005 | aardewerk | gedraaid | gepolijst | schenking Fam. de Haan 2019
38. Op het werk wordt een terra-sigillata aangebracht, dit is een heel fijne kleislib. Deze wordt gepolijst totdat ze gaat glanzen. Dan worden in de laag lijnen gekrast waardoor de onderliggende klei bloot komt te liggen. Na de biscuitbrand wordt het werk gestookt in een ton of kuil met brandbaar materiaal. De rook maakt de lijnen zwart en wollig doordat deze in de randen van de terra-sigillata dringt. Na het stoken wordt het stuk nog eens gepolijst en soms behandeld met was.
De laatste Tegelse pottenbakker
Ander keramiek dat momenteel te zien is in De Tiendschuur…
Tegelse folklore
Karel Appel op bezoek
Directeur George Goossens houdt van kunst en nodigt veel kunstenaars uit, thuis en in het R.T.T. atelier. Zo ook Anton Rooskens, die dan in Tegelen woont. Vanaf 1943 komt hij regelmatig. In 1945 gaat hij naar de Rijksacademie in Amsterdam. In september 1948 brengt hij bevriende kunstenaars mee naar het atelier. Onder hen zijn bekende namen als Karel Appel, Constant en Corneille. Zij zullen twee maanden later de Cobra-groep oprichten.
En dan, na een heerlijke lunch in Cafe Restaurant Central in Venlo door naar het Limburgs Museum.
Mystiek – Rituelen. Verstilling. Extase.
Een tentoonstelling waarin diverse kunstenaars de samenhang tussen religie en kunst en de betekenis en symboliek van de meest uiteenlopende kunstwerken weergeven.
De gekruisigde chimpansee, met daarnaast 2 aapjes, een biddend, de ander manend tot stilte, is een verwijzing naar de opstelling van Maria en Johannes naast de gekruisigde Christus, zoals gangbaar in het Christelijk geloof. Deze sculpturen zijn van het Limburgse kunstenaarsduo Les Deux Garçons, die beidenzijn opgevoed met de tradities van de katholieke kerk. Door andere religies, zoals het boeddhisme en islam, is hun visie op het geloof veel breder geworden. Daarnaast uiten de kunstenaars door hun installatie ook hun bezorgdheid over de staat waarin onze aarde en vooral de dierenwereld zich bevindt. Net als Jezus Christus moest boeten voor de zonde der aarde, moeten nu de dieren boeten voor datgene wat de mens veroorzaakt tegenover de natuur. (Nb: de apen waren al overleden alvorens zij voor dit kunstobject werden gebruikt.)
De totems van Luc Peters
Het Laatste Oordeel
Hubertus Goltzius, geboren in Venlo, was een 16de-eeuwse humanist, numismaat en drukker. Hij was ook schilder en vervaardigde dit Laatste Oordeel, dat eeuwenlang in het Venlose Raadhuis heeft gehangen. Het hing er om de leden van de schepenbank in te prenten rechtvaardig te oordelen. Bij het laatste oordeel zou er uiteindelijk door de hemelse rechter, God, over ieder mens geoordeeld worden.
Licht-donker werken van Dirk Braeckman
Verstilling is het thema in bijna alle werken van de in Gent woonachtige kunstenaar Dirk Braeckman. In deze groot formaat fotografische werken bepalen het licht-donker effect en de subtiele texturen de sfeer. Als bezoeker word je aan het denken gezet over de raadselachtige sfeer. De kunstenaar zet je op het verkeerde been: binnen lijkt buiten, natuur lijkt interieur en omgekeerd. De werken doen eigenlijk ook helemaal niet denken aan foto’s maar eerder aan donkere houtskooltekeningen. Braeckman zoekt zijn onderwerpen dichtbij maar componeert ze zo dat het toch onvoorspelbaar is en de ogen van de bezoeker op zoek gaan naar het achterliggende mysterie.
De kip als teken van gevangenschap en bevrijding
De referentie naar de voor Koen Vanmechelen zo dierbare kippen is voor hem het symbool voor de bevrijding. Zijn leven lang is hij al gefascineerd door de kip en het ei. Van kleins af aan was hij in de weer met kooien en volieres en daar kwam het inzicht uit voort dat de gedomesticeerde kip de kooi in zich draagt. Haar ei is haar gevangenis. Het doorbreken van de eierschaal door het kuiken symboliseert de bevrijding.
Punishment (Straf en boete) 2011
De kunstenaar Julius von Bismarck zelf slaat in zijn serie ‘Punishment’ met een zweep een klein stukje van de onmetelijke natuur en raakt daardoor helemaal uitgeput en in een soort trance. De nietige mens wordt geconfronteerd met de overweldigende kracht van de natuur.
My Bed a Raft… Hans op de Beeck
